The Feast of Zoodochos Pigi - Η Ζωοδόχος Πηγή
Ελληνική έκδοση
The feast of Life-Giving Spring is the newest of the great feasts of our Church. The relevant provision of the Typicon for its celebration was introduced only in the 19th century, but its starting point is very old.
According to tradition, the Theotokos appeared to the official of the Byzantine court Leo the Thracian outside the walls of Constantinople. Walking there, Leo met a blind and thirsty man who was lost. In an effort to help him, he searched for water. Time passed, thirst grew, and man's condition worsened. Leo was seized with anguish at the danger of the blind man dying. Then he heard the voice of Panagia telling him that nearby there is an old spring that had received divine grace, but had been covered by earth, so it was not visible. Leo, guided by the voice, found the spring, and received the order to give the water to the blind man as well as to anoint his eyes with the mud that covered the spring. The blind man gained his light and, drinking the water, regained consciousness. And one more thing: the Theotokos called Leo king. Indeed, later, Leo became emperor (457-474) and received the crown from Patriarch Anatolius, becoming the first emperor to be crowned by the Patriarch.
The correct translation of the phrase Lifegiving Spring in English would be the Life-accepting Spring which is an oxymoron and means that something accepts Life and at the same time becomes a source of energy. In other words, the one who accepts life not only receives the influence of someone else passively but becomes the source of life that it receives. We observe two things about the oxymoron we mentioned: one is to preserve the contradictory meaning of the two words and the second is the internal tension that arises between the state of the person receiving life and his possible reaction, i.e. whether he will become a source or not. Thus, we understand why the Most Holy Theotokos is called Life- accepting and Life- giving Spring. In the person of the Most Holy Theotokos we have the culmination of the spiritual perfection of human nature, a mystery that God the Word gave to humans with His incarnation. The same mystery is performed on all saints and on every member of the body of the Church who is worthy to become a partaker of Christ's grace through Holy Baptism. In the Gospel of John, we have two references that help us understand the content of the feast of the Life- giving Spring (Life-accepting Spring). The first takes place at the meeting with the Samaritan woman. In Christ's conversation with her about the living water, He promises her a water that only He can give, and whoever drinks it "will never thirst again; the water that I shall give him will become in him a spring of water welling up to eternal life. The second reference is made on the Feast of Tabernacles, where Christ declares: "Whoever believes in me, as Scripture has said, rivers of living water will flow from within him".
The internal tension that arises between the state of the recipient of life and our possible and unpredictable reaction, i.e. whether we will agree to become a source or not, is not something we assume or imagine. It is a reality that Christians live every day. Here lies the mystery of human existence, and here is where our relationship with God is tested. The inner tension shows that man cannot rest within himself because he has reference to someone else, God Himself. Each of us will either move towards becoming a source of God's grace or towards nothingness, internal disorganization, and external disharmony towards the creation. There is no neutral position.
Let us all thank the Most Holy Theotokos, as her grace will gather us tomorrow morning at the church for one more year, to celebrate her who has become a Life-giving Spring for all of us.
In Christ Risen,
Fr. Christos
Η Ζωοδόχος Πηγή
Η εορτή της Ζωοδόχου Πηγής, όπως τη γνωρίζουμε και την εορτάζουμε, είναι η νεότερη από τις μεγάλες θεομητορικές εορτές της Εκκλησίας μας. Η σχετική διάταξη του Τυπικού για τον εορτασμό της είναι μόλις του 19ου αιώνα, , η αφετηρία της όμως είναι πολύ παλαιά.
Κατά την παράδοση, η Θεοτόκος εμφανίστηκε στον αξιωματούχο της βυζαντινής αυλής Λέοντα τον Θράκα εκτός των τειχών της Κωνσταντινούπολης. Βαδίζοντας εκεί ο Λέοντας, συνάντησε έναν άνθρωπο τυφλό και διψασμένο, που είχε χαθεί. Στην προσπάθεια του να τον βοηθήσει, έψαξε για νερό. Ο χρόνος περνούσε, η δίψα μεγάλωνε και η κατάσταση του ανθρώπου χειροτέρευε. Τον Λέοντα κατέλαβε αγωνία μπροστά στον κίνδυνο ο τυφλός να ξεψυχήσει. Τότε άκουσε τη φωνή της Θεοτόκου να του λέει ότι εκεί κοντά βρίσκεται παλιά πηγή που είχε δεχθεί τη θεία χάρη η οποία όμως είχε σκεπαστεί από χώματα γι’ αυτό δεν ήταν ορατή. Ο Λέοντας καθοδηγoύμενος από τη φωνή βρήκε την πηγή και έλαβε την εντολή να ποτίσει τον τυφλό με το θολό νερό της καθώς και να αλείψει τα μάτια του με τη λάσπη που σκέπαζε την πηγή. Ο τυφλός απέκτησε το φως του και, πίνοντας το νερό, ξαναβρήκε τις αισθήσεις του. Και κάτι ακόμα: η Θεοτόκος αποκάλεσε τον Λέοντα βασιλέα. Πράγματι, αργότερα, ο Λέοντας έγινε αυτοκράτορας (457- 474). Έλαβε μάλιστα το στέμμα της βασιλείας από τον Πατριάρχη Ανατόλιο και έγινε ο πρώτος αυτοκράτορας που στέφθηκε από τον Πατριάρχη.
Η φράση Ζωοδόχος Πηγή είναι οξύμωρη και σημαίνει ότι κάτι δέχεται τη Ζωή και ταυτόχρονα μεταβάλλεται σε πηγή ενέργειας. Με άλλα λόγια, αυτό που δέχεται τη ζωή, όχι μόνο δέχεται την επίδραση κάποιου άλλου παθητικά, αλλά αναδεικνύεται και αναβαθμίζεται, αφού γίνεται το ίδιο πηγή της ζωής που δέχεται. Παρατηρούμε δύο πράγματα που έχουν σχέση με το οξύμωρο σχήμα που αναφέραμε. Το ένα είναι η διατήρηση της αντιφατικής σημασίας των δύο λέξεων (Ζωοδόχος Πηγή) και το άλλο η εσωτερική ένταση που δημιουργείται μεταξύ της κατάστασης αυτού που δέχεται τη ζωή και της πιθανής αντίδρασής του, αν δηλαδή θα γίνει πηγή ή δεν θα γίνει. Κατανοούμε, έτσι, γιατί ονομάζεται η Υπεραγία Θεοτόκος Ζωοδόχος Πηγή. Στο πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου έχουμε την κορύφωση της πνευματικής τελείωσης της ανθρώπινης φύσης, μυστήριο που χάρισε στους ανθρώπους με την ενανθρώπισή Του ο Θεός Λόγος. Το ίδιο μυστήριο ενεργείται σε όλους τους αγίους, αλλά και σε κάθε μέλος του σώματος της Εκκλησίας, που αξιώνεται να γίνει μέτοχος της χάριτος του Χριστού με το Άγιο Βάπτισμα. Στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, έχουμε δύο αναφορές που μας βοηθούν να κατανοήσουμε το περιεχόμενο της εορτής της Ζωοδόχου Πηγής. Η πρώτη γίνεται στη συνάντηση με τη Σαμαρείτιδα. Στη συζήτηση που κάνει μαζί της ο Χριστός για το ζωντανό νερό, της υπόσχεται ένα νερό που μπορεί να δώσει μόνον αυτός και που όποιος το πιεί «θα γίνει μέσα του μια πηγή που θα αναβλύζει νερό ζωής αιώνιας». Η δεύτερη αναφορά γίνεται κατά την εορτή της Σκηνοπηγίας, όπου ο Χριστός δηλώνει «Μέσα από εκείνον που πιστεύει σ’ εμένα, καθώς λέει η γραφή, θα τρέξουν ποτάμια ζωντανό νερό».
Η εσωτερική ένταση που δημιουργείται μεταξύ της κατάστασης αυτού που δέχεται τη ζωή και της πιθανής και απρόβλεπτης αντίδρασης του, αν δηλαδή θα δεχτεί να γίνει πηγή ή όχι, δεν είναι κάτι που υποθέτουμε ή φανταζόμαστε. Είναι μια πραγματικότητα που τη ζουν οι χριστιανοί καθημερινά. Εδώ βρίσκεται το μυστήριο της ανθρώπινης ύπαρξης και εδώ δοκιμάζεται η σχέση του με τον Θεό. Η εσωτερική ένταση δείχνει ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να ησυχάσει μέσα στον εαυτό του, επειδή έχει αναφορά προς κάποιον Άλλο, τον ίδιο τον Θεό. Ο καθένας μας είτε θα κινηθεί προς την κατεύθυνση του να γίνει πηγή της χάριτος του Θεού είτε προς το μηδέν, την εσωτερική αποδιοργάνωση και την εξωτερική δυσαρμονία προς το περιβάλλον. Ουδέτερη θέση δεν υπάρχει.
Ας ευχαριστήσουμε κι εμείς την Υπεραγία Θεοτόκο που η χάρη της θα μας συνάξει αύριο το πρωί στην εκκλησία για μια ακόμα χρονιά, για να γιορτάσουμε αυτήν που έγινε η Ζωοδόχος Πηγή για όλους μας.
Εν Χριστώ Αναστάντι,
π. Χρήστος